Τα σημαντικότερα είδη κινήσεων κάμερας

Περιεχόμενα

Εισαγωγή

1. Κίνηση “τράβελινγκ” (tracking shot)
2. Κίνηση “ζουμ” (zoom shot)
3. Κίνηση “πανοραμίκ” (pan shot)
4. Κίνηση “βερτικάλ” (tilt shot)
5. Κίνηση “πλονζέ” (crane shot)
6. Χειροκίνητη λήψη (handheld)

Εισαγωγή

Σε κάθε κινηματογραφική ταινία, υπάρχουν σκηνές που ξεχωρίζουν για την τεχνική τους αρτιότητα, κλέβουν τις εντυπώσεις και συνεπαίρνουν τον θεατή με την ομορφιά τους. Πραγματοποιώντας την τέλεια λήψη, οι κινηματογραφιστές καταφέρνουν να μιλήσουν στον συναισθηματικό κόσμο του κοινού και να διαμορφώσουν την κατάλληλη ατμόσφαιρα για τη συγκεκριμένη σκηνή. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα που μας έρχονται στο μυαλό όταν σκεφτόμαστε κλασικά στιγμιότυπα μεγάλων επιτυχιών του σινεμά, αφού πλέον συνδέονται με μερικούς από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες της σύγχρονης εποχής.

Προκειμένου, όμως, οι οπερατέρ να ακολουθήσουν τις οδηγίες του σκηνοθέτη και να καταγράψουν τις σκηνές ακριβώς όπως τις έχουν φανταστεί, χρειάζονται δύο βασικά πράγματα: Αφενός, θα πρέπει να έχουν στα χέρια τους τον κατάλληλο εξοπλισμό. Αφετέρου, θα πρέπει να γνωρίζουν τις κυριότερες τεχνικές χειρισμού, ώστε να κινούν την κάμερα με τρόπο που ταιριάζει στην αισθητική του έργου και απογειώνει την οπτική αντίληψη των θεατών.

Στο PeopleOnSet, συγκεντρώσαμε τις 6 σημαντικότερες κινήσεις κάμερας που πρέπει να γνωρίζει κάθε οπερατέρ, προκειμένου να προσθέτει στυλ και καλλιτεχνική άποψη στα πλάνα του αλλά συγχρόνως να εξυπηρετεί και την αφήγηση της ταινίας. Πάμε να τις αναλύσουμε μία προς μία!

Κάνε δωρεάν εγγραφή στο PeopleOnSET, δημιούργησε το επαγγελματικό σου προφίλ και ξεκίνησε τη συνεργασία σου με τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής!

1. Κίνηση “τράβελινγκ” (tracking shot)

Γνωστό και ως “following shot”, το “τράβελινγκ” αποτελεί μία από τις πιο συνηθισμένες κινήσεις της κάμερας κατά το γύρισμα ενός κινηματογραφικού έργου. Ουσιαστικά, η κάμερα ακολουθεί τον ηθοποιό ενώ αυτός κινείται προς τα εμπρός, προς τα πίσω, πλάγια ή ακόμα και σε κύκλο.

Σκοπός της τεχνικής αυτής είναι να παρουσιάσει στους θεατές την οπτική γωνία του πρωταγωνιστή και να τον φέρει όσο πιο κοντά τους γίνεται μέσα από τη βίωση μιας κοινής εμπειρίας. Η ομαλή και ευέλικτη κίνηση της κάμερας μετατρέπεται σε ένα αφηγηματικό μέσο και λειτουργεί συχνά ως μία μεταφορά για το ταξίδι που ακολουθούν οι ίδιοι οι χαρακτήρες. Επιπλέον, το “τράβελινγκ” έχει τη μοναδική δύναμη να τονίζει τις συναισθηματικές διακυμάνσεις των ηρώων, τη δυναμική των σχέσεών τους, αλλά και την ένταση των δραματικών σκηνών.

2. Κίνηση “ζουμ” (zoom shot)

Copyright attribution: Photo by KamranAydinov on Freepik

Άλλη μία πολύ βασική κίνηση της κάμερας συνιστά το ζουμάρισμα, η εστίαση δηλαδή σε ένα συγκεκριμένο σημείο της σκηνής, με σκοπό να επικεντρωθεί εκεί το βλέμμα και η προσοχή του θεατή. 

Σε αντίθεση με την τεχνική του “τράβελινγκ”, κατά την οποία η κάμερα κυριολεκτικά κινείται κατά μήκος ενός άξονα, στο ζουμ τον πρώτο λόγο έχει ο φακός. Κάνοντας είτε zoom in για να τονίσει ένα μέρος της εικόνας, είτε zoom out για να διευρύνει το πλάνο, το “μάτι” της κάμερας αλλοιώνει την οπτική του θεατή και τον καθοδηγεί προς τα εκεί που επιθυμεί ο σκηνοθέτης και η ομάδα του. 

Στις περισσότερες περιπτώσεις, το ζουμ επιλέγεται όταν πρέπει να δοθεί έμφαση στις εκφράσεις των ηρώων, στα χαρακτηριστικά του προσώπου τους ή σε ορισμένα αντικείμενα και χώρους του πλάνου. Άλλες φορές, το zoom in ή out πραγματοποιείται σταδιακά, έτσι ώστε να αποκαλύψει ή να εστιάσει σε μία λεπτομέρεια που είναι κρίσιμη για την εξέλιξη της πλοκής.

3. Κίνηση “πανοραμίκ” (pan shot)

Με ονομασία που προέρχεται από τη λέξη “πανόραμα”, η κίνηση αυτή αναφέρεται στη στροφή που πραγματοποιεί η κάμερα προς τα δεξιά ή τα αριστερά γύρω από έναν σταθερό κατακόρυφο άξονα.

Στόχος του pan shot είναι η αποκάλυψη ενός μεγαλύτερου πεδίου της εικόνας, χωρίς όμως να εστιάζει σε κάποιο σημείο της, όπως συμβαίνει με το ζουμ. Συγχρόνως, προσδίδει μία δυναμικότητα στην κίνηση της κάμερας, προσαρμόζεται στις ανάγκες της αφήγησης, ενώ πολύ συχνά λειτουργεί και ως ένα είδος μετάβασης από τη μία σκηνή στην άλλη, προσφέροντας στου θεατές τη δυνατότητα να παρακολουθούν αδιάλειπτα τη δράση των ηρώων.

Πέρα από το ομαλό “πανοραμίκ”, ο καμεραμάν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα “whip pans” ή “swishes”, δηλαδή τις πολύ γρήγορες κινήσεις της κάμερας για να δημιουργήσει ένα αίσθημα αναζήτησης, αποπροσανατολισμού ή αγωνίας στο κοινό.

Κάνε δωρεάν εγγραφή στο PeopleOnSET, δημιούργησε το επαγγελματικό σου προφίλ και ξεκίνησε τη συνεργασία σου με τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής!

4. Κίνηση “βερτικάλ” (tilt shot)

Copyright attribution: Photo by Freepik

Το alter ego του pan shot είναι αναμφισβήτητα το “βερτικάλ”, αφού στην κίνηση αυτή, η κάμερα στρέφεται προς τα επάνω ή προς τα κάτω γύρω από έναν σταθερό οριζόντιο άξονα, διαγράφοντας ουσιαστικά μία κατακόρυφη πορεία.

Τα tilt shots συνιστούν την τέλεια επιλογή για πλάνα στα οποία ο σκηνοθέτης θέλει να ακολουθήσει τις γραμμές του περιβάλλοντός του με το “μάτι” του φακού. Για παράδειγμα, φαντάσου έναν ψηλό ουρανοξύστη που δεν χωρά στο κάδρο - για να δείξει το ύψος του, ο οπερατέρ θα πρέπει να χρησιμοποιήσει μία κίνηση “βερτικάλ”, εντυπωσιάζοντας συγχρόνως τον θεατή με το μέγεθος και την παρουσία του κτιρίου.

Παράλληλα, η συγκεκριμένη κίνηση μπορεί να αποδώσει αριστοτεχνικά τις σχέσεις μεταξύ των ηρώων, ιδίως όσον αφορά σε μία σύγκρουση ανάμεσα στον ήρωα και τον “κακό” της υπόθεσης. Ένα tilt shot του ήρωα από ψηλά αρκεί για να παρουσιαστεί ο κίνδυνος και η ευαλωτότητα που αισθάνεται, ενώ μία αντίστοιχη λήψη του villain από χαμηλά δείχνει αμέσως την υπεροχή του έναντι του καλού.

5. Κίνηση “πλονζέ” (crane shot)

Όταν η κάμερα βρίσκεται ψηλά και κοιτάζει τον πρωταγωνιστή από πάνω, τότε έχουμε τη λεγόμενη κίνηση “πλονζέ”. Συχνά αποκαλείται από τους οπερατέρ και ως “crane shot” ή “boom shot”, διότι για να επιτευχθεί, η κάμερα τοποθετείται επάνω σε γερανό ή εξοπλισμό τύπου boom.

Η συγκεκριμένη κίνηση αποτελεί ένα από τα πιο δυνατά εργαλεία των κινηματογραφιστών, αφού εντείνει την εμπειρία των θεατών και μεταφέρει πλήθος νοημάτων μέσω της εικόνας. Καθώς η κάμερα ανεβαίνει προς τα επάνω, δημιουργείται μία αίσθηση ψυχικής ανάτασης, θριάμβου ή νίκης, γεγονός που αναδεικνύει ακόμα περισσότερο τη σημασία της συγκεκριμένης σκηνής. Το “πλονζέ” χαρίζει εύρος στην οπτική αφήγηση και αναδεικνύει το μεγαλείο του φόντου, ειδικά όταν η λήψη περιλαμβάνει εντυπωσιακά τοπία ή σκηνικά.

Το αντίθετο της κίνησης αυτής είναι το “κοντρ-πλονζέ”, κατά το οποίο η κάμερα κοιτάζει τον πρωταγωνιστή από κάτω, δημιουργώντας μία έντονη αντίθεση και εναλλακτική προοπτική.

6. Χειροκίνητη λήψη (handheld)

Copyright attribution: Photo by Freepik

Η τελευταία κίνηση στη λίστα μας είναι η χειροκίνητη λήψη, αυτή δηλαδή που πραγματοποιείται όταν ο οπερατέρ κρατά στο χέρι του την κάμερα κατά τη διάρκεια ενός γυρίσματος. Ο λόγος για τον οποίο ξεχωρίζει η κίνηση αυτή είναι το φυσικό οπτικό αποτέλεσμα που παραπέμπει περισσότερο σε ντοκιμαντέρ παρά σε κινηματογραφική ταινία.

Μπορεί τα πλάνα να είναι κουνημένα, θολά και με έντονες εναλλαγές. Όμως, ορισμένοι σκηνοθέτες επιλέγουν τη συγκεκριμένη λήψη όταν θέλουν να φύγουν μακριά από την ομαλή και ελεγχόμενη κίνηση της κάμερας σε τρίποδο. Αντιθέτως, επιδιώκουν να παρουσιάσουν στο κοινό ένα ανεπιτήδευτο στυλ που μεταφέρει πιο άμεσα την οπτική γωνία των πρωταγωνιστών. Είναι χαρακτηριστικό ότι η χειροκίνητη λήψη αφήνει μία αίσθηση ανησυχίας, γι’ αυτό και λειτουργεί με μεγάλη επιτυχία σε ταινίες καταδίωξης, τρόμου ή δράσης.

Υπάρχουν πολλές ακόμη κινήσεις που μπορεί να πραγματοποιήσει ένας κινηματογραφιστής με την κάμερά του. Ωστόσο, αν θέλει να εξελίξει την καλλιτεχνική του ματιά, θα πρέπει να κατέχει τις 6 που αναλύσαμε σε αυτό το άρθρο, αφού αποτελούν τα θεμέλια για οποιοδήποτε περαιτέρω πειραματισμό. Τώρα που τις γνωρίζεις και εσύ, ήρθε η ώρα να μάθεις ακόμα περισσότερα από το PeopleOnSet για τον κόσμο του καμεραμάν και να ανακαλύψεις τις δεξιότητες που απαιτούνται για να κατακτήσεις αυτό το δημιουργικό επάγγελμα!